Τhe demolition of NAT - Κατεδάφιση

See below a text (in Greek) on mayor Kaklamanis’ political rhetoric regarding the NAT demolition. The text was written last March on the occasion of the demolition’s announcement and uploaded at http://www.sarcha.gr/Resources.aspx under the title ΄Doing architecture politically’.

Μια πολιτική προσέγγιση της Αρχιτεκτονικής: η κατεδάφιση του κτιρίου ΝΑΤ και η πολιτική ρητορεία των ελεύθερων χώρων
Η κατεδάφιση του κτιρίου ΝΑΤ στο κέντρο της Αθήνας για τη δημιουργία πλατείας θα μπορούσε να ερμηνευτεί σαν μια κίνηση του δημάρχου να λάβει σοβαρά υπόψη τις κινητοποιήσεις των κατοίκων της Αθήνας για τη δημιουργία ελευθέρων χώρων που εντατικοποιήθηκαν στο πλαίσιο των γεγονότων του Δεκέμβρη 2008, και πυροδότησαν μια σειρά αντιπαραθέσεων των κατοίκων με το δήμαρχο τους.

Το πρόβλημα με την αρχιτεκτονική - που περιλαμβάνει βέβαια και το σχεδιασμό των ελεύθερων χώρων - είναι ότι δεν υπάρχει μια αρχιτεκτονική μορφή που από τη ‘φύση’ της να είναι δημοκρατική. Ανοικτοί χώροι και ιδιαίτερα διανοίξεις μεγάλων λεωφόρων στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες (Παρίσι, Ρώμη) έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για να ελεγχθούν με αποτελεσματικότερο τρόπο περιοχές της πόλης ή για να δημιουργήσουν χώρους για την επίδειξη δύναμης της εξουσίας. Πλατείες και δρόμοι έχουν όμως γίνει τόποι διεκδικήσεων από την πλευρά των μαζικών κινημάτων.

Το ζήτημα δεν είναι λοιπόν να εξετάσουμε αν υπάρχει μια αρχιτεκτονική μορφή (πχ μια πλατεία) πραγματικά δημοκρατική, ή γενικότερα αν υπάρχει μια πολιτική/πολιτικοποιημένη αρχιτεκτονική αλλά να προσεγγίσουμε την αρχιτεκτονική πολιτικά. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οφείλουμε να γνωρίζουμε και να λαμβάνουμε υπόψη μας στο σχεδιασμό τα πολιτικά ζητήματα που τίθενται και καλούνται να επιλυθούν ως αρχιτεκτονικά προβλήματα.

Στην περίπτωση κατεδάφισης του κτιρίου του ΝΑΤ, η δημιουργία μιας πλατείας εξυπηρετεί όχι το πραγματικά επείγον πολιτικό πρόβλημα του ιστορικού κέντρου της Αθήνας αλλά την πολιτική ρητορική του δημάρχου. Το επείγον πολιτικό πρόβλημα είναι συγκέντρωση των νέων φτωχών και εξαθλιωμένων, ανθρώπινων σκουπιδιών για τους οποίους ο δήμαρχος και οι πλειοψηφία των πολιτικών δεν θέλουν να γνωρίζουν τίποτα και πιστεύουν ότι η μετακίνηση ή η αστυνόμευση ή η φιλανθρωπία θα λύσουν το πρόβλημα της τρομακτικής συνάντησης με το πραγματικό της παρουσίας τους .

Αντί για το θέαμα της εντυπωσιακής κατεδάφισης σε 6 δευτερόλεπτα, θα μπορούσαν άνεργοι να εκπαιδευτούν με την επίβλεψη των τεχνικών υπηρεσιών του δήμου και να δουλέψουν για την επισκευή του. Τότε η οικοδομική δραστηριότητα μπορεί να μετατραπεί σε παράγοντα οικονομικής αναδιανομής και όχι όταν αφορά στην ανάπτυξη της κτηματαγοράς - τα αποτελέσματα της ανεξέλεγκτης δραστηριότητας της τελευταίας τα γνωρίζουμε ήδη καλά. Σε σχέση με την χρήση του κτιρίου ΝΑΤ, το επισκευασμένο κτίριο θα μπορούσε να αποδοθεί στους κατοίκους και να γίνει ένα πειραματικά αυτό-διαχειριζόμενο και αυτό-χρηματοδοτούμενο κτίριο. Όχι ότι μια τέτοια κατεύθυνση θα ήταν εύκολη αλλά ποτέ δεν θα γνωρίζουμε αν μπορεί κάτι να επιτύχει αν ποτέ δεν το επιχειρήσουμε. Αν παρόμοια πειράματα έχουν αποτύχει στο παρελθόν, ευτυχώς όπως υποστηρίζει και ο γνωστός ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ, η ιστορία ποτέ δεν επαναλαμβάνεται.

Σε περίπτωση που ήταν εξαιρετικά δύσκολο (στατικά προβλήματα πολύ μεγάλο οικονομικό κόστος) να επισκευαστεί το κτίριο, υπάρχουν διαφορετικές αρχιτεκτονικές λύσεις όπως και υπάρχουν πολλοί νέοι ταλαντούχοι αρχιτέκτονες που βρίσκονται στο περιθώριο της οικονομικής δραστηριότητας και θα μπορούσαν να επεξεργαστούν μια αρχιτεκτονική πρόταση. Αυτή θα μπορούσε να περιλαμβάνει την ολική ή μερική κατεδάφιση του κτιρίου και το σχεδιασμό μια αρχιτεκτονικής διαμόρφωσης που πειραματίζεται με νέους τρόπους συμβίωσης στο κέντρο της Αθήνας, που μπορεί να επισυμβαίνουν σε ένα ανοικτό υπαίθριο ή μερικά στεγασμένο χώρο. Όμως αυτή η κατεύθυνση είναι ακριβώς μια πολιτική προσέγγιση της αρχιτεκτονικής και όχι μια πολιτική ρητορική που θεωρεί δεδομένο ότι υπάρχουν μορφές που είναι από τη φύση τους δημοκρατικές, πχ, μια πλατεία με φυσικά υλικά και μερικά δένδρα που τελικά θα βρίσκουν καταφύγιο οι εξαθλιωμένοι εκτός αν υπάρχει συνεχής επιτήρηση από την αστυνομία ή η πρόσβαση επιτρέπεται μόνο σε αξιοπρεπείς πολίτες, ή οι ανεπιθύμητοι μετακινηθούν μαζικά. Δεν διαφαίνεται όμως καμιά αρχιτεκτονική πρόταση εκτός από την θεαματική κατεδάφιση, τα φυσικά υλικά και τα δένδρα - πόσο μάλλον μια πρόθεση για πολιτική προσέγγιση της αρχιτεκτονικής - στον τρόπο που ο δήμαρχος σκέφτεται και δρα σε σχέση με την πόλη του.

© Δρ Μαρία Θεοδώρου SARCHA www.sarcha.gr 2/3/2010
Πλήρες κείμενο στο http://www.sarcha.gr/Resources.aspx στα ελληνικά με αγγλικό τίτλο ΄Doing architecture politically’

CITY and RIGHTS

©SARCHA_ φωτ. Θ. Κουλούρης 2010
Maria Theodorou from SARCHA is among the speakers at the event on
“CITY and RIGHTS” organized by the Hellenic League for Human Rights http://www.hlhr.gr/index-el.htm
See program below (in greek)

Αστικός χώρος και δικαιώματα
H Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου http://www.hlhr.gr/index-el.htm
σας καλεί σε εκδήλωση που θα γίνει στην Αίθουσα Εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ, Ακαδημίας 20, Δευτέρα 25 Οκτωβρίου 2010, στις 18:30.

Ομιλητές:

Βασίλης Καρύδης – Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη, αναπληρωτής καθηγητής Εγκληματολογίας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
«Η περίπτωση του ιστορικού εμπορικού κέντρου της Αθήνας»

Μαρία Θεοδώρου – Δρ. αρχιτέκτων, επικεφαλής της οργάνωσης “School for ARCHitecture 4 All”
«Αστικές έρημοι;»

Βασιλική Γεωργιάδου - αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης, Πάντειο Πανεπιστήμιο
«Ζητήματα ασφάλειας και αισθήματα ανασφάλειας: παρασιωπήσεις και συμφραζόμενα του ξενοφοβικού λόγου»

Γιάννης Ιωαννίδης – δικηγόρος, Γενικός Γραμματέας του δ.σ. της Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
«Και μηδενική ανοχή και ανομία: ο αστυνομικός έλεγχος του δημόσιου χώρου στην Αθήνα»

Χαράλαμπος Πουλόπουλος - Διευθυντής Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕ.Θ.Ε.Α.)
«Ιστορικό κέντρο χωρίς αποκλεισμούς»

Καταληκτικές παρατηρήσεις: Δημήτρης Χριστόπουλος, επίκουρος καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο, πρόεδρος του δ.σ. της Ένωσης

Συντονίζει η Κλειώ Παπαπαντολέων, δικηγόρος, μέλος του δ.σ. της Ένωσης.